De heer Hans Berkers (gefingeerde naam) kwam anderhalf jaar geleden in een rolstoel bij me binnen. Hij was er lichamelijk en geestelijk slecht aan toe door een zeer ernstig auto-ongeluk. Hij was van achteren aangereden en had uren beklemd in het wrak gezeten. De brandweer had hem eruit moeten zagen. In het ziekenhuis hadden ze zijn linkerbeen niet kunnen redden. Het moest worden afgezet. Na de amputatie hield Hans echter pijn aan het verwijderde been. Dat komt regelmatig voor bij mensen die geamputeerd zijn. We noemen dat fantoompijn.
Wat is dat nu, fantoompijn? Onder fantoompijn verstaan we alle pijnlijke gevoelens die iemand ervaart in een ontbrekend lichaamsdeel. Fantoompijn ontstaat nadat iemand door een amputatie of door een ongeval een arm of been is kwijtgeraakt. De precieze oorzaak van fantoompijn kennen we niet.
De helft van de patiënten heeft al fantoompijn binnen de eerste 24 uur na het verlies van één of meerdere ledematen. De meeste fantoompijnpatiënten hebben last van aanvallen van pijn. Deze kunnen variëren van dagelijks tot maandelijks. Een pijnaanval kan een aantal seconden duren, maar ook minuten of uren. Meestal wordt de pijn buiten het ontbrekende lichaamsdeel gevoeld.
Fantoompijn is via de reguliere, westerse geneeskunde zeer moeilijk te behandelen. Hans had, zoals veel van mijn pijnpatiënten, te horen gekregen dat hij ermee moest leren leven. Hij was uitbehandeld. Psychotherapie was nog wel een mogelijkheid. Hans was daar boos over: “Ze doen alsof het tussen mijn wenkbrauwen zit” zei hij. “Maar ik voel het écht”.
Echter, ik kon Hans tevoren geen zekerheid geven dat acupunctuur wél zou werken. Hij wilde het erop wagen: “want baat het niet, het schaadt ook niet”. Daar had hij gelijk in, want acupunctuur is een zeer veilige vorm van geneeskunde en geeft nauwelijks bijwerkingen. Nu zijn er diverse vormen van acupunctuur die je kunt inzetten bij de behandeling van patiënten met moeilijk te behandelen pijn. Zo combineer je bij fantoompijn weer andere acupunctuurtechnieken dan bij pijn bij kanker, reuma, migraine of rugpijn. Maar het kon Hans niet schelen wat ik deed en ook niet of het zeer zou doen….“Als het maar werkt” zei hij. Gelukkig deed het dat en deden de behandelingen hem geen pijn. Overigens is dat bij de meeste patiënten het geval.
Binnen drie maanden was Hans' fantoompijn verdwenen. Inmiddels is Hans zo ver dat hij loopt en fietst met een prothese. Hij is nu meer dan een jaar pijnvrij.