Afgelopen vrijdag was de laatste dag van de eindexamens. Tenminste: voor de meeste scholieren. 12 juni is de uitslag en daarna zijn er nog de herexamens. Mijn patiënte Janneke (gefingeerde naam) uit Eindhoven is 17 jaar en doet eindexamen vmbo-t, dat is zoiets als vroeger de mavo. Janneke is vorig jaar gezakt. Terwijl ze er best redelijk voor stond. Janneke heeft last van faalangst. Janneke blokkeert al als ze de gymzaal binnenkomt met de tafels en stoelen netjes op een rij, in afwachting van de eindexamenkandidaten.
Janneke is niet de enige die last heeft van examenstress. Bijna iedereen heeft op het moment zelf last van trillende handen, bibberende benen en het gevoel niets meer te weten. De meeste eindexamenkandidaten herstellen hier gelukkig snel van. Zij kunnen zich “bij elkaar rapen” en aan het examen beginnen of ermee verder gaan. Helaas hoort Janneke tot de 20% eindexamenkandidaten die door extreme nervositeit minder goed presteert dan anders.
Janneke kwam in november afgelopen jaar voor het eerst op mijn spreekuur. Vlak voor haar mondelinge schoolonderzoeken Nederlands, Duits en Engels. Helaas kon ik haar toen maar drie keer behandelen voordat ze die mondelinge examens had. Maar gelukkig ging het goed. Ze was wel zenuwachtig, maar lang niet zo erg als anders. Ze kon zich ook redelijk concentreren en haar kennis was niet als sneeuw voor de zon “weggesmolten”, zoals anders.
Vanaf die tijd behandelde ik Janneke voor en in haar examenperiodes. Toen het centrale examen maandag 19 mei begon, stond ze gemiddeld een 7,6! Ze kon dus ook wat lijden bij het centrale examen. Maar volgens haarzelf heeft ze het prima gemaakt. Ze voelde zich bij het begin van elk examen natuurlijk wel wat gespannen. Maar ze blokkeerde niet, kon zich goed concentreren en goed nadenken. Ze had telkens tijd over om haar antwoorden te noteren. Thuis vergeleek ze die dan met de uitslagen die op internet stonden. Janneke heeft het goed gemaakt.
Ieder jaar rond de examentijd behandel ik veel jonge mensen die last hebben van de examenstress. Vaak met succes. Ik ben altijd weer blij als een kandidaat het gehaald heeft. Trouwens, ook volwassenen hebben last van een soort examenstress, al durven ze dat vaak niet toe te geven. In elke situatie waarin we een bepaalde prestatie moeten leveren die door anderen wordt beoordeeld, kunnen plotseling opkomende zenuwen roet in het eten gooien. Bij een sollicitatiegesprek, bij een toespraak op een huwelijksfeest of een begrafenis, bij een presentatie op het werk of bij het rijexamen.
Faalangst is een zelfbevestigend systeem. We worden bang en daardoor blokkeren we. Een examenkandidaat of spreker blokkeert geestelijk. Een sporter of musicus lichamelijk. Daardoor wordt hij nog banger. Maar hoe overwinnen we een angst die ons steeds banger maakt? De beste remedie is onszelf te trainen om op een goede manier over de bedreigende situatie na te denken. Dus niet: “zo’n belangrijke toespraak moet perfect zijn, anders ga ik af”. Maar wel: “het is natuurlijk onmogelijk om onder deze omstandigheden een perfecte toespraak te houden. Gelukkig mag ik best een paar foutjes maken. Trouwens, wat goed van mezelf dat ik dit ga doen”.
Ook fantaseren over enge situaties waarin we iets belangrijks heel goed doen, blijkt te helpen. Daarnaast is het van belang dat we datgene wat we moeten doen ook daadwerkelijk beheersen. Bijvoorbeeld bij het rijexamen. “Het ergste wat een leerling met examenstress kan doen, is te vroeg het examen aanvragen”, zei de rij-instructeur van mijn kinderen altijd.
Ondanks alle voorbereiding en oefening kunnen de zenuwen toch toeslaan vlak voor het uiteindelijke examen, de speech, het sollicitatiegesprek of het optreden. Dan maar een rustgevend pilletje? Niet doen! Tranquillizers en bètablokkers zijn geen structurele oplossing en ze halen onze creativiteit voor een deel weg. Bij muzikanten verminderen die medicijnen zelfs het gevoel voor melodie en ritme.
Slapeloosheid en te veel en te lang piekeren, kunnen we met acupunctuur goed aanpakken zonder dat er sprake is van nare bijwerkingen. Gevoelens van stress, angst om te falen en angst om niet goed te presteren kunnen we met acupunctuur ook heel effectief bestrijden. Met acupunctuur verlammen we onze creativiteit en intelligentie niet. We gaan juist beter presteren. Waardoor we trots op onszelf en onze prestatie kunnen zijn. Na een aantal van die succeservaringen zal de prestatieangst steeds minder worden en zal acupunctuur niet meer nodig zijn om de angst te lijf te gaan en ons goed te voelen. We hebben dan ervaren dat we het echt wel kunnen en dat we niet bang hoeven te zijn.